Het verschil tussen speciaal onderwijs (so) en speciaal basisonderwijs (sbo)

De kans is groot dat je wel eens van de termen ‘speciaal onderwijs’ en ‘speciaal basisonderwijs’ gehoord hebt. Maar wist je dat er een groot verschil zit tussen de termen? Deze termen worden vaak door elkaar gehaald. Dat kan erg verwarrend zijn, vooral wanneer je als ouder te maken krijgt met het speciaal onderwijs of speciaal basisonderwijs. 

In dit artikel leggen we je simpel en duidelijk uit wat het verschil is tussen speciaal onderwijs (so) en het speciaal basisonderwijs (sbo), zodat jij als ouders na het lezen van het artikel duidelijk weet wat wat is.

Speciaal onderwijs is bedoeld voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben op school vanwege een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke beperking, of ernstige gedrags- en leerproblemen. Het speciaal onderwijs is onderverdeeld in vier clusters om beter aan te sluiten bij de specifieke ondersteuningsbehoeften van kinderen. Deze indeling helpt om gericht onderwijs en zorg te bieden aan leerlingen met verschillende uitdagingen.

Zo zijn er clusters voor kinderen die: 

• Blind of slechtziend zijn
• Doof of slechthorend zijn
• Een handicap of langdurige ziekte hebben
• Een psychische stoornis of gedragprobleem hebben. 

Het speciaal onderwijs (so) valt onder een andere wet dan het speciaal basisonderwijs (sbo). Het speciaal onderwijs valt namelijk onder de Wet op de Expertisecentra (WEC). De WEC is bedoeld voor scholen die specialistisch onderwijs bieden aan kinderen met een grotere hulpvraag, zoals een lichamelijke of verstandelijke beperking, of complexe gedragsproblemen. De WPO daarentegen richt zich op toegankelijk basisonderwijs, waaronder het speciaal basisonderwijs (sbo). In het sbo krijgen kinderen extra ondersteuning, maar volgen ze dezelfde lesstof en kerndoelen als in het reguliere basisonderwijs.

Lees meer over speciaal onderwijs in ons uitgebreide artikel hierover.

Het speciaal basisonderwijs (sbo) biedt extra ondersteuning aan kinderen die dat nodig hebben, zonder dat speciaal onderwijs direct noodzakelijk is. Dit kan bijvoorbeeld gaan om kinderen die moeite hebben met concentreren, een vertraagde leerontwikkeling hebben of extra begeleiding nodig hebben bij bepaalde vakken. In het sbo krijgen leerlingen extra tijd en aandacht, maar ze volgen dezelfde lesstof en kerndoelen als in het reguliere basisonderwijs. Het doel is om hen te helpen zich optimaal te ontwikkelen binnen een aangepaste leeromgeving en, waar mogelijk, terug te laten stromen naar het reguliere onderwijs.

Leerlingen kunnen tot en met het schooljaar waarin ze 14 worden op het sbo blijven. In overleg kan een kind eerder overstappen naar het regulier onderwijs als de ontwikkeling dat toelaat. Na het sbo stroomt het merendeel van de leerlingen door naar het voortgezet onderwijs, praktijkonderwijs of het voortgezet speciaal onderwijs.

Kinderen kunnen tot en met het schooljaar waarin ze 14 jaar worden op het sbo blijven. Soms is het mogelijk om eerder over te stappen naar het regulier onderwijs, als de ontwikkeling van het kind dit toelaat. Na het sbo gaan de meeste leerlingen naar het voortgezet onderwijs, praktijkonderwijs of het voortgezet speciaal onderwijs.

Op een speciale basisschool ziet het onderwijs er anders uit dan op een reguliere basisschool. De klassen zijn kleiner, met ongeveer 15 leerlingen per klas. Hierdoor krijgt elk kind meer persoonlijke aandacht. Dit zorgt voor een rustige leeromgeving waarin kinderen zich beter kunnen ontwikkelen. Daarnaast zijn er op een sbo-school vaak specialisten aanwezig, zoals logopedisten en gedragsdeskundigen, die extra hulp kunnen bieden als dat nodig is.

Naast dat ze in de klas extra ondersteuning krijgen, kan je als ouder thuis je kinderen ook goed ondersteunen met het oefenenmateriaal van Junior Einstein. Bekijk hier onze online oefeningen die jouw kind helpen met het vergroten van hun zelfvertrouwen en het behalen van betere resultaten op school. Door dagelijks 15 tot 20 minuten extra te oefenen, geef je jouw kind de ruimte om in hun eigen tempo te groeien en zich verder te ontwikkelen!

Er zijn dus enkele belangrijke verschillen tussen het speciaal onderwijs (so) en speciaal basisonderwijs (sbo). Hieronder zetten we de belangrijkste verschillen overzichtelijk op een rij: 

• Onderwijswetgeving: het speciaal onderwijs valt onder de Wet op de Expertisecentra (WEC). Dit verschilt met het speciaal basisonderwijs dat valt onder de Wet op primair onderwijs (WPO).
• De kerndoelen zijn anders: in het sbo worden de kerndoelen uit de WPO gevolgd. Dit zijn dezelfde doelen als in het reguliere basisonderwijs. In het speciaal onderwijs is dit niet het geval en worden de kerndoelen van de WEC gehanteerd.
• Uitstroom: In het speciaal basisonderwijs worden dezelfde kerndoelen als in het reguliere basisonderwijs gevolgd. In het speciaal onderwijs is dit niet het geval en worden de kerndoelen van de Wet op de Expertisecentra (WEC) gehanteerd.
• Clusters: het speciaal onderwijs wordt onderverdeeld in vier verschillende clusters, zodat leerlingen met vergelijkbare ondersteuningsbehoeften bij elkaar in de klas zitten en beter passende begeleiding krijgen. Het speciaal basisonderwijs heeft geen clusters, omdat het bedoeld is voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben, maar nog steeds de leerdoelen van het reguliere basisonderwijs volgen.

Lees in dit artikel meer over de verschillende clusters in het speciaal onderwijs

Een kind kan naar het speciaal basisonderwijs als het in het reguliere basisonderwijs niet goed mee kan komen en extra ondersteuning nodig heeft. Dit geldt bijvoorbeeld voor kinderen die moeite hebben met leren, zich moeilijk kunnen concentreren of baat hebben bij kleinere klassen met meer begeleiding.

De school en het samenwerkingsverband beoordelen samen of het sbo de juiste plek is voor een kind. Daarvoor is een toelaatbaarheidsverklaring (tlv) nodig. Ouders kunnen altijd bij de school terecht voor meer informatie en begeleiding in dit proces.

Kinderen op het speciaal basisonderwijs leren dezelfde vakken als op een gewone basisschool. De overheid heeft hiervoor 58 kerndoelen vastgesteld in de Wet op het Primair Onderwijs (WPO). Dit betekent dat ze vakken zoals taal, rekenen en wereldoriëntatie volgen. Vanaf groep 7 komt daar ook Engels bij.

Net als andere basisschoolleerlingen maken kinderen in het speciaal basisonderwijs een verplichte Doorstroomtoets. Deze toets helpt om te bepalen welke vorm van voortgezet onderwijs het beste bij een kind past. Voor sbo-leerlingen kan er extra begeleiding en tijd worden geboden tijdens deze toets, zodat ze goed kunnen laten zien wat ze kunnen. Sbo-leerlingen hebben, net als leerlingen in het reguliere onderwijs, baat bij extra oefening ter voorbereiding op de Doorstroomtoets. Bereid je kind optimaal voor met de online oefeningen en werkbladen van Junior Einstein, speciaal ontwikkeld om kinderen te ondersteunen bij zowel de Doorstroomtoets als andere vakken die extra aandacht nodig hebben.