Klokkijken, hoe leren kinderen dat?

Sommige kinderen vinden leren klokkijken erg moeilijk. Dat komt doordat er heel veel dingen komen kijken bij het klokkijken. Kinderen leren niet 1,2,3 klokkijken. Op de website voor rekenen van Junior Einstein staat een uitgebreid aanbod van online oefeningen en werkbladen waarmee kinderen kunnen oefenen met klokkijken. Op de website zijn ook verschillende uitlegartikelen te vinden die het kind kan raadplegen als hij behoefte heeft aan extra uitleg. Het leren klokkijken is een langdurig proces dat over het algemeen minimaal 5 basisschooljaren in beslag neemt. Hieronder kun je lezen hoe dat (over het algemeen) gaat.

De kleutergroepen
Al in de kleutergroepen wordt een begin gemaakt met het leren klokkijken. De klok wordt nog wel achterwege gelaten. Kleuters leren verschillende tijdsaanduidingen kennen. Daardoor ontwikkelen zij hun tijdsbesef. Dat komt later goed van pas bij het leren aflezen van tijdstippen op de klok. In groep 1 wordt er veel aandacht geschonken aan de seizoenen en de dagen van de week. In groep 2 komen daar de dagdelen en tijdsaanduidingen als: gisteren, eerder en later bij.

Net als op school kun je thuis bewust de tijdsaanduidingen gebruiken die de kleuter al kent of leert. Begroet het kind 's ochtends bijvoorbeeld met: goedemorgen en zeg ‘s avonds als jouw kind moet slapen dat het bedtijd is. Je kunt jouw kind ook vertellen wat er die dag op de planning staat. Bijvoorbeeld: Je gaat vanochtend eerst naar school. Daarna haal ik je op. Vanavond eten we kip met groenten en wat later ga je naar bed.
 

Groep 3: De introductie van de analoge klok
In groep 3 wordt de analoge klok geïntroduceerd. Kinderen leren op die klok de hele en halve uren af te lezen. Op de analoge klok is veel te zien. Daardoor kan het voor kinderen lastig zijn om te begrijpen hoe deze klok is opgebouwd. De klok bestaat uit twee verschillende wijzers. Die staan wel bij elkaar, maar geven totaal andere dingen aan en draaien elk op een ander tempo rond. Op de rand van de klok staan grote cijfers die de uren aangeven. In totaal zijn het 12 uren. Tussen de uren staan allerlei streepjes. Dat zijn de minuten. Dan wordt de kinderen ook nog geleerd dat een heel uur uit 60 minuten bestaat en een minuut uit 60 seconden. Er is dus best veel informatie die de kinderen moeten verwerken om te kunnen leren klokkijken op de analoge klok.

Sommige scholen werken bij de introductie van de analoge klok eerst met klokken die alleen uren of alleen minuten aangeven. Hierdoor leert een kind in stapjes de analoge klok kennen, in plaats van dat ze gelijk heel veel informatie krijgen te verwerken.

Thuis kun je goed inspelen op wat het kind in groep 3 krijgt aangeboden bij klokkijken. Wijs bijvoorbeeld naar de klok en zeg: Als de grote wijzer op de 6 staat, gaan we eten. Als de grote wijzer op 7 staat, ga je naar bed. Enzovoorts. Je kunt jouw kind ook een horloge geven. Hij kan er weliswaar misschien nog niet zo goed op klokkijken, maar het horloge kan zijn interesse in het begrip tijd vergroten. Aan de hand van het horloge kan het kind (al dan niet spelenderwijs) oefenen met het klokkijken. En hoe vaker het kind op het klokje kijkt, hoe meer hij met het fenomeen klok vertrouwd raakt.
 

Groep 4: uitbreiding van het klokkijken
In groep 4 leren kinderen om op de analoge klok naast de hele en halve uren, ook kwartieren af te lezen. Afhankelijk van de rekenmethode die op school wordt gebruikt, leren de kinderen in groep 4 soms ook de begrippen 5 voor en over een heel en half uur kennen. Bij andere rekenmethodes komen die begrippen in groep 5 aan bod.

In groep 4 maken de kinderen vaak ook al kennis met de digitale klok. Een digitale klok telt na 12 uur door. Om bij latere tijden erachter te kunnen komen hoe laat het is, moet je 12 aftrekken van het uur in kwestie. Het kan best zijn dat jouw kind dat in het begin lastig vindt. Bij het aflezen van minuten op de digitale klok, is het belangrijk dat de kinderen de structuren van een kwartier, half uur en drie kwartier goed kennen.

Je kunt thuis ook oefenen met het aflezen van tijdstippen op de digitale klok. Bak bijvoorbeeld samen een cake en reken samen uit wat er op de digitale ovenklok komt te staan als de cake klaar is. Of gebruik een stopwatch en doe een wedstrijdje wie het hardste rent door de tuin heen … zo zijn er allerlei manieren waarop je (spelenderwijs) jouw kind kan helpen om bekend te worden met de digitale klok.
 

Groep 5: alle begrippen komen aan bod
Eind groep 5 moeten kinderen kunnen klokkijken op zowel de analoge als de digitale klok. Ze leren in groep 5 ook minuten en seconden af te lezen. Hoe meer een kind bezig is met klokkijken, hoe beter hij erin wordt.

Vind jouw kind het nog lastig om klok te kijken? Breng hem dan bewust wat vaker in aanraking met de analoge en digitale klok. Dat kan spelenderwijs zoals eerder in dit artikel al eens is benoemd.