Dyslexie: hoe ondersteun je je kind bij het lezen en schrijven?

Op de basisschool leert een kind lezen en schrijven. Misschien merk je dat jouw kind dit moeilijker vindt en minder snel oppakt dan andere kinderen. Als extra hulp op school niet genoeg lijkt te helpen, kan dat te maken hebben met dyslexie. In dit artikel lees je meer over dyslexie en hoe je als ouder je kind kan ondersteunen.

* Disclaimer: wij geven geen medisch advies. Wij raden aan altijd advies in te winnen bij een specialist als je vermoedt dat je kind dyslexie heeft.

Kinderen met dyslexie hebben moeite met lezen en schrijven. Dyslexie is aangeboren; hun hersenen verwerken taal anders. De exacte oorzaak van dyslexie is nog onbekend. Wel lijkt dyslexie genetisch bepaald te zijn. Als een of beide ouders dyslexie hebben, is de kans groter dat het kind het ook heeft.

Ongeveer 1 op de 20 kinderen heeft dyslexie. Dyslexie komt voor bij kinderen van alle intelligentieniveaus. Dyslexie verdwijnt niet, maar met extra hulp kan ervoor gezorgd worden dat je kind gemakkelijker kan lezen en schrijven.

Het meest kenmerkend aan kinderen met dyslexie is dat ze, ondanks veel oefenen, moeite blijven houden met het lezen en schrijven, maar er zijn ook andere (positieve) kenmerken:

• Ze hebben moeite om letters en klanken om te zetten in woorden. Hierdoor kunnen hebben ze moeite met onbekende woorden en lezen ze langzamer.

• De meeste kinderen vinden begrijpend lezen lastig. Dit kan komen door de inspanning van het lezen en het overslaan van moeilijke woorden.

• Het kind kan moeite hebben met spelling. Ze schrijven woorden vaak zoals ze klinken. Daarnaast kunnen letters zoals de b en d door elkaar gehaald worden of hebben ze moeite met de volgorde van klanken zoals 'ui' en 'eu'.

• Sommige kinderen kunnen ook moeite hebben met rekenen. Voorbeelden hiervan zijn het lastig vinden de tafels te onthouden of moeite hebben met klokkijken.

• Ze kunnen het plannen lastig vinden. Dit kan leiden tot problemen met het plannen van tijd en het ordenen van hun gedachten.

• Het kind kan last krijgen van faalangst of een laag zelfbeeld. Dit kan zich uiten door het vermijden van leestaken of het hebben van buikpijn als ze naar school gaan.

• Veel kinderen met dyslexie zijn erg creatief en hebben veel fantasie.

• Ze kunnen goed visueel en driedimensionaal denken.

• Het kind kan verbanden vinden tussen zaken die anderen wellicht niet zien.

Het is belangrijk te onthouden dat dyslexie er bij ieder kind anders uit kan zien. Waar het ene kind vooral moeite heeft met spelling, kan een ander kind juist moeite hebben met lezen. Sommige kenmerken kunnen bijvoorbeeld ook door ADHD of dyscalculie worden veroorzaakt. Daarom kunnen bepaalde kenmerken soms een andere oorzaak hebben dan dyslexie. 

Herken je de kenmerken van dyslexie bij je kind? Bespreek dit met de leerkracht of met een arts. Je kind kan dan extra ondersteuning krijgen bij het lezen en schrijven. Komt je kind ondanks extra hulp niet vooruit en vermoedt de leerkracht ook dat je kind dyslexie heeft? Dan kan de school een verwijzing geven voor een dyslexietest.

Dit onderzoek wordt altijd uitgevoerd door een psycholoog of orthopedagoog die hiervoor bevoegd is. Tijdens het onderzoek wordt onder andere gekeken naar het niveau van lezen en spellen, de intelligentie en de gehele ontwikkeling van je kind. Met het laatste kan worden gekeken of er mogelijk andere oorzaken kunnen zijn voor de problemen met lezen en spellen. Als uit het onderzoek blijkt dat je kind dyslexie heeft, zal je kind een dyslexieverklaring krijgen. Hierin staat waar je kind specifiek moeite mee heeft en welke extra ondersteuning het beste bij je kind past.

Een dyslexieverklaring helpt je kind op school en thuis. Met deze verklaring krijgt je kind gerichte hulp, zoals begeleiding op school of bij een organisatie. Dit geeft je kind meer kansen om beter te leren lezen en schrijven.

Daarnaast laat een dyslexieverklaring zien dat er een reden is waarom ze wat meer moeite hebben met lezen en schrijven. Dit kan je kind helpen om meer zelfvertrouwen te krijgen en te zelf begrijpen dat leren anders kan zijn dan bij anderen.

Ook zorgt een dyslexieverklaring ervoor dat anderen, zoals docenten, klasgenoten en familieleden, beter begrijpen waarom je kind meer moeite heeft met taal en meer begrip kunnen tonen. 

Als er dyslexie is vastgesteld bij je kind, heeft de basisschool de plicht om je kind hierin extra ondersteuning te geven. Hoe deze ondersteuning is geregeld, kan per school en groep verschillen. Je kan de leraar van je kind vragen hoe er met dyslexie omgegaan wordt.

Vaak bestaat de ondersteuning uit extra uitleg en oefenen in de klas. Daarnaast kan de leerkracht of zorgspecialist van de school kinderen in kleine groepjes of individueel extra begeleiding geven. Aanpassingen in het onderwijs, zoals mondelinge toetsen of het gebruik van een computer, worden in het basisonderwijs vaak afgeraden. Dit komt doordat het belangrijk is dat kinderen zelf vaardigheden ontwikkelen voor lezen en schrijven.

Naast hulp op school kan de leraar ouders vragen om thuis extra te oefenen. Ook is het goed om te blijven communiceren met de leraar. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je kind thuis ander gedrag laat zien dan op school. Een kind kan bijvoorbeeld thuis boos worden of klagen over buikpijn doordat het kind moeite heeft op school, maar dit op school niet laten merken. Als je dit soort gedrag bij je kind ziet, geef het aan bij de leerkracht.

Naast de extra begeleiding van de basisschool, kun je als ouder zelf extra ondersteuning bieden aan je kind met dyslexie. Wat kan je doen om je kind met dyslexie zo goed mogelijk te helpen?

Het is belangrijk dat je je kind aanmoedigt en ondersteunt. In een positieve leeromgeving, zonder te veel druk, kan een kind gemotiveerder en beter leren. Het is daarnaast goed om te blijven communiceren met je kind over dyslexie. Ieder kind gaat hier namelijk anders mee om. Zo kan je bijvoorbeeld vragen welke uitdagingen je kind ervaart door dyslexie of hoe dyslexie de gedachten van je kind over zichzelf beïnvloedt. Leg juist de focus op wat wel goed gaat, om het zelfvertrouwen van je kind te versterken.

Samen met je kind oefenen met lezen en schrijven helpt je kind om hier beter in te worden. Je kan bijvoorbeeld samen een boek lezen, oefenen met letters en klanken of samen (online) oefeningen maken. Moedig bij het lezen van een boek je kind aan om hardop te lezen. Hiermee kan je het zelfvertrouwen van je kind vergroten. Maar ook je kind voorlezen helpt! Hiermee vergroot je bijvoorbeeld het begrijpend luisteren en de leesmotivatie. Daarnaast kan je er een extra leuk moment van maken door boeken te kiezen die aansluiten bij hun interesses.

Bespreek met de leerkracht welk niveau geschikt is en waar je kind nog mee kan oefenen. De ondersteuning werkt namelijk het best als die van thuis en school op één lijn liggen. Junior Einstein biedt werkbladen, online oefeningen en oefenboeken aan op het gebied van taal op verschillende niveaus, waarmee je kind extra kan oefenen. 

Het helpt om te zorgen voor een routine tijdens het oefenen. Vaker per week kort oefenen heeft meer effect dan één keer per week lang oefenen. Maar kijk vooral samen met je kind naar wat wel en niet werkt. Bedenk samen welk moment van de dag het beste werkt en ga op zoek naar de beste vorm van ondersteuning voor jou en je kind. Het ene kind werkt namelijk liever uit een oefenboek, terwijl het andere kind losse werkbladen leuker vindt. Op deze manier kan je samen de beste routine bedenken! 

Naast hulp bij dyslexie op school en thuis, zijn er ook organisaties waar je kind een behandeling kan volgen. Hier zal je kind op locatie of online een oefenprogramma volgen dat specifiek gericht is op dyslexie. Dit gebeurt vaak onder begeleiding van een psycholoog of orthopedagoog. Deze behandeling kunnen plaatsvinden buiten schooltijd, maar de school mag er ook vrij voor geven. Het geldt dan als geoorloofd verzuim. Er zal dan een afweging gemaakt moeten worden tussen de gemiste lessen en het belang van de behandeling voor het kind. Deze externe dyslexiebehandelingen worden echter niet in alle gevallen vergoed, dus er kunnen kosten aan verbonden zijn.

Dyslexie kan een uitdaging zijn voor zowel kinderen als ouders. Met de juiste ondersteuning heeft je kind er het minste last van en kan het toch goed leren lezen en schrijven. Door samen te werken met de school, thuis een positieve leeromgeving te bieden en gebruik te maken van hulpmiddelen zoals die van Junior Einstein, kan je je kind helpen het beste uit zichzelf te halen.

Onthoud dat elk kind uniek is en zijn eigen tempo heeft. Met geduld, aanmoediging en een goede routine kan je kind leren omgaan met dyslexie en zijn of haar sterke punten benutten!